BLOG | Bouwlogistiek en BLVC

Een goede organisatie van de bouwlogistiek van een project kan veel positieve effecten hebben voor de omgeving én voor het project zelf. Zo kan het een win-win situatie voor alle partijen opleveren. Lees er in dit blog meer over.

Specifieke omstandigheden bouwprojecten zorgen voor negatieve invloed op logistiek en omgeving

Het TNO-rapport ‘Bouwlogistieke oplossingen voor binnenstedelijk bouwen‘ omschrijft bouwlogistiek als volgt:

“Bouwlogistiek betreft alle af- en aanvoer van bouwmaterialen, -materieel en bouwpersoneel van en naar de bouwplaats”.

Het eindrapport ‘Slimme bouwlogistiek: onderzoek naar de fundamenten van slimme en schone bouwlogistiek in steden‘ van het CIVIC-project beschrijft de specifieke omstandigheden waar bouwprojecten mee te maken hebben, waardoor de logistiek vaak inefficiënt is en onevenredig grote impact op de omgeving heeft:

“Bouwwerkzaamheden hebben specifieke kenmerken die van invloed zijn op de logistiek: 

  1. Voor elke bouwplaats is een nieuwe logistieke opzet nodig, omdat de locatie uniek en van tijdelijke aard is.
  2. Bouwplaatsen zijn materiaalintensief en goederen worden onregelmatig geleverd, afhankelijk van de bouwfase (als eerste beton, als laatste meubilair). 
  3. Activiteiten dienen na elkaar te worden uitgevoerd en als er één activiteit is vertraagd, lopen alle activiteiten daarna ook vertraging op. Daarom dient bouwmateriaal op het juiste moment en in precies de juiste hoeveelheden te worden afgeleverd bij de aannemers op de bouwplaats. 
  4. Een ander specifiek kenmerk is het gefragmenteerde karakter van de bouwsector. Er zijn veel bouwbedrijven, leveranciers en logistieke bedrijven die in verschillende tijdelijke bouwconsortia werken. Dit leidt tot verschillende manieren van werken en van gegevensbeheer.”  

Door deze omstandigheden ontstaat onduidelijkheid in de verdeling van verantwoordelijkheden tussen de bouwplaats en de toeleveranciers, een inefficiënte toeleveringsketen door gebrek aan coördinatie, inefficiënte logistiek op de bouwplaats en een gebrek aan coördinatie en contact tussen het project en de omgeving. Het effect hiervan is tastbaar en talrijk, je kunt dan denken aan extra verkeersdrukte, wachtend en zoekend bouwverkeer, onveilige verkeerssituaties en verminderde luchtkwaliteit. De (directe) omgeving van het bouwproject is dan kind van de rekening.

Ook bouwbedrijven betalen de rekening

Maar ook de bouwbedrijven zelf betalen de rekening, doordat de logistiek in zijn huidige vorm voor vertraging en onnodig transport leidt. Het rapport ‘Slimme bouwlogistiek’ vermeldt dat onderzoek aantoont dat verbetering van de bouwlogistiek de productiviteit van een bouwproject met zo’n 30 procent kan vergroten.

Veel aandacht voor bouwlogistiek

Bouwlogistiek is een actueel onderwerp. Waarom? Wij zien 3 redenen, die allemaal met elkaar verbonden zijn:

  1. De klimaatdoelstellingen van de overheid en de hiermee samenhangende Green Deal Zero Emission Stadslogistiek (of: Green Deal ZES), een nationaal samenwerkingsprogramma dat op initiatief van de rijksoverheid zero-emissie stadslogistiek in 2025 mogelijk wil maken. Het doel van Green Deal ZES is méér transporteren met minder logistieke bewegingen en veel minder emissies. En: meer transporteren met minder bewegingen betekent méér verdienen. Het programma is een samenwerkingsverband tussen overheden, logistieke bedrijven, kennisinstellingen en productenten. In oktober 2017 heeft de bouwsector haar eigen Green Deal Duurzame Logistiek in de Bouw ondertekend.
  2. Onze steden zijn druk en vol, met dagelijkse files, stilstaand verkeer, toeristenstromen, klachten, chaos, grote druk op de openbare ruimte en meer uitstoot van fijnstof en CO2. Naar schatting is de bouw verantwoordelijk voor 15 tot 20 procent van de vrachtwagens en 30 tot 40 procent van de bestelwagens in steden (bron: Outlook City Logistics, Topsector Logistiek, 2017). Slimmere organisatie van die bouwlogistiek kan dus een behoorlijk verschil maken.
  3. De bevolkingsgroei, waardoor meer mensen in de stad willen wonen en werken en de verschuiving van nieuwbouw naar inbreiding, waardoor meer mensen last hebben van het bouwen. Niet alleen bouwen we meer woningen, maar daardoor ook meer voorzieningen (scholen, winkels, etc.) en infrastructuur.

Positieve BLVC-effecten

Mooi dat het onderwerp zoveel aandacht krijgt, maar wat zijn nou eigenlijk de positieve effecten van goed en slim georganiseerde bouwlogistiek?

Op BLVC-gebied zijn er voordelen voor zowel de directe omgeving, als voor de regio waarin het bouwproject zich bevindt. Slimmere bouwlogistiek leidt tot:

  • Minder transportbewegingen en gebruik van kleinere voertuigen incl. cargobikes. Dit is beter voor de doorstroming op het gehele wegennet op en rondom de transportroute en de verkeersveiligheid is beter. Immers, vrachtwagens zijn 3 tot 4 keer vaker bij een ongeval betrokken dan personenauto’s, zo vertelt Walther Ploos van Amstel in dit artikel op Logistiek.nl. Door vermindering van het aantal vrachtwagens op de weg, vermindert ook de kans op ongelukken significant.
  • Het gebruik van schoner materieel, waardoor de CO2-uitstoot beperkt wordt en de luchtkwaliteit verbetert. Bepaald materieel is ook stiller, waardoor er minder geluidsoverlast en trillingen ontstaan.
  • Het innemen van minder grote / flexibele werkterreinen en minder / flexibele ruimte voor laden en lossen, zodat meer ruimte over blijft voor de openbare ruimte.
  • Sneller werken, waardoor het project eerder klaar kan zijn en de omgeving minder lang hinder van de werkzaamheden ondervindt.

Het slimmer omgaan met bouwlogistiek levert dus zowel voordelen op voor de bereikbaarheid als voor de leefbaarheid.

BLVC-maatregelen

Het slimmer maken van bouwlogistiek heeft vele voordelen. Maar hoe implementeer je dat nou? Voor een optimaal resultaat is de inzet van verschillende partijen op verschillende niveaus nodig. Zo kunnen overheden zich door strengere regulering kunnen inzetten voor een slimmere bouwlogistiek. Daarnaast moet er ook bij alle betrokkenen van een project bereidheid zijn  zijn om te innoveren en huidige werkwijzen aan te passen.

In dit blog focussen wij vooral op concrete bouwlogistieke BLVC-maatregelen die in een project toegepast kunnen worden. Deze maatregelen kunnen grofweg in twee categorieën worden opgedeeld: enerzijds kun je het aantal bewegingen reduceren, en/of de impact van die bewegingen reduceren door het inzetten van schoner en stiller materieel. Hieronder sommen we verschillende maatregelen op:

  • Inzetten van een bouwhub. Een potentieel belangrijke oplossing, is werken met hubs aan de rand van de stad. Dat idee is al in de jaren negentig ontstaan. Je brengt de producten met grote diesel -, en straks ook met elektrische vrachtwagens naar overslagplaatsen aan de rand van de stad, om ze van daaruit gebundeld – en dus met een zeer efficiënte beladingsgraad – verder in de stad te distribueren met elektrische busjes of elektrische cargobikes. Die werkwijze vergt forse investeringen in warehouses, IT en arbeidsloon voor overpakken van de lading.
    Lees hier meer over bouwhubs in Utrecht en Amsterdam
  • Just-in-time delivery, met gebruik van een bouwhub (zie boven) of een bufferplaats elders in de omgeving;
  • Aan- en afvoer over water, waar we de BLOG | Bouwlogistiek over water over schreven;
  • Het gebruik van nabij gelegen water voor de opslag of voor (vergroting van) het werkterrein;
  • Inzet elektrisch vervoer en materieel (=stil en schoon);
  • Carpoolen / andere vervoersmiddelen personeel. Dit kan bijvoorbeeld ook vanaf een bouwhub, waar vandaan werknemers naar de projectlocatie gebracht worden met behulp van één bus in plaats van ieder in zijn eigen auto;
  • Inzet elektrisch materieel (incl. kleine vrachtwagens, cargobikes);
  • Het aanpassen van de bouwroute om de omgeving te ontzien, bijvoorbeeld door voor de kortste route te kiezen voor het bouwverkeer, of juist een langere buiten woonkernen om. Dit is ook voor het bouwverkeer zelf sneller;
  • Bouwverkeer alleen buiten spitstijden laten plaatsvinden, zodat het wegennet op piekmomenten wordt ontzien;
  • Het inzetten van een ondersteunend bouwlogistiek ICT-systeem, dat de vrachtwagenchauffeur laat zien welke route het snelst is naar de bouwplaats waar geladen en gelost moet worden (en de snelste route weer terug), en voor de logistiek werknemer andersom ook: waar is de chauffeur en hoe kan deze zo efficient beladen weer terug;
  • Het werken met een ticketsysteem / of het reserveren van een tijdslot voor leveranciers, bijv. bij gebiedsontwikkelingsprojecten, om te voorkomen dat er een opstopping van bouwverkeer ontstaat;
  • Het lokaal produceren van materialen nodig bij de bouw, zoals bijv. de drijvende betoncentrale BONTON in Antwerpen doet. Alleen al voor het project Scheldekaaien bespaart het lokaal produceren van beton meer dan 8.000 vrachtwagenbewegingen. Een ander voorbeeld is dat van het project GR8W8 van de Rutte Groep in Amsterdam, waar het beton ter plaatse is gemixt. Na aanvoer van beton als mengsel zonder water per schip, werd het beton op de projectlocatie aangemaakt met water uit de gracht.
  • Het toepassen van prefab-onderdelen, waardoor op de bouwplaats zelf minder ruimte nodig is en er ook minder afval aanwezig is dat weer afgevoerd moet worden. Dit is bijvoorbeeld toegepast bij de bouw van warenhuis Hudson’s Bay in Amsterdam;
  • Het elders slopen van materialen in plaats van op locatie, waardoor het aantal transportbewegingen beperkt wordt. Deze maatregel werd bijvoorbeeld toegepast bij de sloop van parkeergarage P2 op Schiphol;
  • Bij het afgraven van grote hoeveelheden grond: afzuigen en via een persleiding naar elders in de stad transporteren om vanaf daar de stad uitgebracht te worden. Dit scheelt veel vrachtwagenverkeer. Deze maatregel werd toegepast bij de bouw van de Garenmarktgarage in Leiden en zorgde daar voor 2.000 vrachtwagens minder;
  • Het zoeken van samenwerking met logistieke dienstverleners, om zo de vruchten te plukken van de specifieke expertise die zij op dit gebied bezitten. Zo ging aannemer Van Wijk samenwerken met een verhuisbedrijf voor de tijdige aan- en afvoer van materialen bij de renovatie van sociale huurwoningen in Amsterdam-West.

Uitzending AT5 Bouw Woon Leef

Onlangs maakte de Amsterdamse televisiezender AT5 een uitzending van het programma Bouw Woon Leef over de bouwlogistiek in Amsterdam. Een aantal van de hierboven genoemde voorbeelden komen daarin aan bod. Bekijk de uitzending hier.

Geraadpleegde bronnen

Hieronder vind je alle bronnen die we geraadpleegd hebben bij het schrijven van dit artikel. Mochten we hierbij iets over het hoofd gezien hebben, laat het ons dan weten. Je vindt onze contactgegevens rechtsonderaan deze pagina.

https://ketensamenwerking.files.wordpress.com/2017/07/tno-2011-bouwlogistieke-oplossingen-voor-binnenstedelijk-bouwen.pdf (geraadpleegd 01-07-19)

http://hogeschoolvanamsterdam.nl/subsites/nl/kc-techniek/publicaties/publicaties-algemeen/in-zeven-stappen-naar-een-slimme-bouwlogistiek-in-steden.html?origin=ruiotwDNRJqRNUDn1kmcPQ (geraadpleegd 28-06-19)

http://www.greendealzes.nl (geraadpleegd 01-7-19)

http://www.logistiekindebouw.nl/green-deal (geraadpleegd 28-06-19)

https://topsectorlogistiek.nl/2017/06/09/download-nu-outlook-city-logistics/ (geraadpleegd 28-06-19)

https://www.logistiek.nl/distributie/artikel/2018/02/stadsdistributie-moet-slimmer-vijf-pijlers-101162148 (geraadpleegd 19-05-19)

https://www.cobouw.nl/utiliteitsbouw/nieuws/2019/03/watervlug-bouwen-hoe-de-nijs-vanaf-het-water-een-hotel-bouwt-machtig-interessant-101271160 (geraadpleegd 01-07-19)

https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6499302720757919744 (geraadpleegd 01-07-19)

https://www.derycke.be/bonton (geraadpleegd 01-07-19)

https://www.hln.be/in-de-buurt/antwerpen/drijvende-betoncentrale-haalt-8-400-vrachtwagens-van-de-baan~aa3d8a2d/ (geraadpleegd 01-07-19)

https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6542018676600766464 (geraadpleegd 01-07-19)

https://www.mixpro-online.nl/categorien/artikelen/gebrek-aan-kosteninzicht-vertraagt-slimme-bouwlogistiek (geraadpleegd 01-07-19)

https://www.bouwmachines.nl/branche/artikel/2018/1/vliegensvlugge-sloopklus-op-schiphol-voor-rgs-10139352 (geraadpleegd op 02-07-19)

https://sleutelstad.nl/2018/01/26/bouwput-garenmarktgarage-weekend-water/ (geraadpleegd op 02-07-19)

https://www.cobouw.nl/woningbouw/nieuws/2019/03/van-wijk-schakelt-verhuizer-in-bij-precisieoperatie-in-hartje-van-amsterdam-101270897 (geraadpleegd 01-07-19)

https://www.at5.nl/artikelen/195209/slimmer-en-groener-innovatieve-bouwlogistiek (geraadpleegd 02-07-19)

https://www.logistiek.nl/distributie/artikel/2018/01/elektrische-stadsdistributie-verbetert-leefbaarheid-stad-101162027 (geraadpleegd 19-05-19)

Foto credits: Jürgen Rübig van Pixabay